Vangi Lagwad In Marathi
Vangi Lagwad / वांगी लागवड 🍆
Vangi Lagwad In Marathi: वांगी ही भाजी भारतामध्ये अतिशय लोकप्रिय भाजी आहे. वांग्याची लागवड मिश्र पीक म्हणून आणि कोरडवाहू पीक म्हणून बऱ्याच विभागांमध्ये केली जाते. वांगी याचा उपयोग भाजी, भरीत आणि वांग्याची भजी इत्यादी बनवण्यासाठी केला जातो. वांग्यांमध्ये अ, ब, क, प्रथिने स्निग्ध पदार्थ यांचे प्रमाण जास्त असते. मधुमेह असणाऱ्या व्यक्तींना पांढरी वांगी गुणकारी ठरतात. दूरच्या बाजारपेठ मध्ये पाठवण्यासाठी वांगे हे उत्तम पीक म्हणून ठरते.
वांग्यामध्ये खूप कमी प्रमाणामध्ये कॅलरीज असतात आणि विटामिन, फायबर, मॅग्नेशियम त्याचे प्रमाण जास्त असते. वांग या पिकाची लागवड तिन्ही हंगाम मध्ये केली जाते. त्यामुळे हे पीक शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरते. वांग्याचे मूळ स्थान हे भारत आहे. त्यामुळे भारतामध्ये वांग्याच्या बऱ्याच जाती बघितल्या जातात. मोठ्या आकाराचे वांगे मुख्यतः भरीत करण्यासाठी वापरले जाते. शरीरातील कफाचे प्रमाण वांगे खाल्ल्याने कमी होते. म्हणून पोषक आहाराच्या दृष्टीने वांगी एक महत्त्वाचा भाजीपाला पीक असून शेतकऱ्यांसाठी वांगी लागवड ही खूप फायदेशीर आहे.
लागणारे हवामान :
- वांग्याला थंड आणि कोरडे हवामान वाढीसाठी चांगले ठरते.
- वांग्याला आती कडाक्याची थंडी आणि कमी तापमान असल्यामुळे परिणाम होतो.
- थंडी आणि कमी तापमान मुळे वांग्याच्या फळाचा आकार वाकडा तिकडा होतो.
- एक सारखा पडणारा पाऊस आणि ढगाळ वातावरण सुद्धा वांग्याच्या वाढीवर परिणाम करते आणि दमट वातावरण असल्यामुळे रोगाचा मोठ्या प्रमाणावर प्रादुर्भाव होतो.
- साधारणपणे 13 ते 21 डिग्री सेल्सियस या तापमानामध्ये चांगले येते. तापमान 30° वर गेल्यानंतर फळधारणेवर परिणाम होतो.
लागणारी जमीन :
- वांगी हे पीक वेगवेगळ्या जमिनींमध्ये येऊ शकते.
- नदीकाठच्या काळाच्या जमिनीमध्ये वांग्याचे उत्पादन भरघोस निघते.
- वांग्यासाठी जमिनीचा सामू 5.5 ते 6.0 पर्यंत असल्यास पिकाची वाढ चांगली होते.
- वांग्यासाठी सेंद्रिय पदार्थ जास्त असलेली, पाण्याचा उत्तम निचरा होणारी जमीन खूप चांगली ठरते.
- जिथे पाणी साठवून राहते म्हणजे दलदलीच्या जागी किंवा जमिनीमध्ये वांग्याचे पीक घेणे टाळावे.
वांग्याच्या सुधारित जाती :
1. मांजरी गोटा :
या जातीच्या वांग्यांचा रंग जांभळ गुलाबी असून त्यावर पांढरे पट्टे असतात आणि फळाचा आकार मध्यम ते मोठा असतो. या जातीच्या फळांच्या देठावर काटे असतात आणि ही फळे चवीला रुचकर असतात. या जातीचे सरासरी उत्पादन 250 ते 300 क्विंटल हेक्टरी मिळते.
2. फुले हरित :
वांग्याची ही जात भरितासाठी खूप लोकप्रिय आहे. या जातीच्या फळांचा आकार मोठा असतो. या जातीचे फळांचा रंग फिकट हिरवा आणि टोकाकडे पांढऱ्या रंगाचे पट्टे असलेले दिसतात. या जातिची लागवड खरीप हंगामा मध्ये केली जाते. या रात्री सरासरी उत्पादन 200 ते 480 क्विंटल पर्यंत मिळते.
3. वैशाली :
वांग्याच्या या जातीच्या फळांचा आकार हा अंडाकृती असतो आणि आकार मध्यम असून फळाचा रंग आकर्षक जांभळा असतो आणि त्यावर पांढऱ्या पट्टे दिसून येतात. जातीचे उत्पादन भरघोस मिळते आणि लागवड केल्यानंतर काढण्यासाठी लवकर तयार होतात. शेतकरी या जातीची लागवड मोठ्या प्रमाणावर करतात.
4. अनुराधा :
अनुराधा ही वांग्याची संकरित जात आहे. ही जात माजरी गोटा व पुसा पर्पल क्लस्टर या यांच्या संकरातून निवड पद्धतीने विकसित केलेली आहे. या जातीची फळे गोल, काटेरी आणि आकर्षक रंगाची असतात. वांग्याची ही जात पर्णगुच्छ व शेंडे पोखरणाऱ्या अळी ला कमी प्रमाणामध्ये बळी पडतात.
5. अरुणा :
वांग्याच्या या जातीचे सरासरी उत्पादन 300 ते 350 क्विंटल पर्यंत मिळते. या जातीच्या झाडाची उंची मध्यम असते आणि फळे अंडाकृती, मध्यम आकाराची आणि झुपक्यामध्ये लागतात. ही वांग्याचे संकरित जात असून भरघोस उत्पन्न देते.
6. प्रगती :
वांग्याच्या या जातीचे सरासरी उत्पादन 250 ते 300 क्विंटल पर्यंत असते. लागवडी केल्यानंतर 175 दिवसापर्यंत हे पीक चालते. पूर्ण कालावधीमध्ये 12 ते 15 तोडे मिळतात. फळांच्या रंग आकर्षक जांभळा असतो आणि पांढऱ्या रंगाचे पट्टे असतात.
फुले आणि फळे ही झुपक्या मधे येतात आणि या जातीची झाडे उंच असतात आणि पाणी गडद रंगाची असल्याची दिसतात.
7. फुले अर्जुन :
वांग्याची ही जात खरीप आणि उन्हाळी हंगामांसाठी शिफारस केलेली आहे. या जातीचे सरासरी उत्पादन 450 क्विंटल हेक्टरी मिळते. फळे ही मध्यम आकाराची असून फळांचा रंग हिरवा आणि त्यावर जांभळे व पांढरे पट्टे असलेले दिसते. फुले अर्जुन वांग्याची ही संकरित जात आहे. वांग्याच्या या जातीच्या फळावर फळांच्या देठावर काटे असलेले आपल्याला दिसते.
वांग्याची लागवड :
- वांग्याची लागवड आपण वर्षभर करू शकतो. वांग्याची लागवड करण्यासाठी सर्वप्रथम आपल्याला गादीवाफे तयार करून बी लावावे लागतात. हेक्टरी 500 ग्रॅम बी पुरते जर संकरित वाण असेल तर 150 ग्राम बी पुरेसे असते.
- गादीवाफ्यावर 8 ते 10 सेंटिमीटर अंतरावर ओळी कराव्या आणि बी पेरावेत.
- बिया पेरल्यानंतर पाणी द्यावे. 15 ते 18 सेंटीमीटर ची रोपे तयार झाली की स्थलांतर करावे.
- चार ते पाच आठवड्यांनी रोपे लागवडीसाठी तयार होतात.
- वांग्याची लागवड करण्यासाठी निवडलेली जमीन खोल नांगरून घ्यावी आणि कोळप्याच्या सहाय्याने दोन ते तीन कोळपेच्या पाळ्या मारून घ्याव्या. 90×90 सेंटीमीटर किंवा 90 × 75 सेंटीमीटर वर वांग्याची लागवड करावी.
- लागवड सकाळच्या वेळी करावी किंवा संध्याकाळची वेळ करावी.
- भर उन्हामध्ये लागवड करू नये लागवड केल्यानंतर लगेच वांग्याच्या रोपांना पाणी सोडावे.
खत आणि पाणीपुरवठा :
- जमीन तयार करत असताना कुजलेले शेणखत टाकावे किंवा घन जीवामृत टाकावे.
- रोपांची लागवड केल्यानंतर ठिबक सिंचन केलेले असल्यास आठवड्यातून एकदा रोपांना जीवामृत सोडावे.
- झाडा रोपांची स्थलांतर केल्यानंतर लगेच रोपांना पाणी देण्याची गरज असते नाहीतर रोपे मरतात.
- जमिनीमध्ये पाण्याचे प्रमाण बघून लागवडीसाठी पाण्याचे नियोजन करावे.
- उन्हाळ्यामध्ये तीन ते चार दिवसांनी आणि हिवाळ्यामध्ये पाच ते सात दिवसांनी वांग्याच्या लागवडीला पाणी द्यावे.
- ठिबक सिंचनाचा अवलंब केल्या तनाचे प्रमाण शेतामध्ये कमी राहते आणि पाणी सुद्धा कमी प्रमाणामध्ये खर्च होते.
आंतरमशागत :
- लागवड केल्यानंतर जिथे जिथे तणांची वाढ होते.
- तिथे खुरप्याच्या सहाय्याने सर्व तन काढून टाकावे.
- तणावर नियंत्रण नाही केल्यास त्याचा प्रभाव वांग्याच्या झाडावर पडतो.
- वेळोवेळी खुरपणी आणि कोळपणी केल्यामुळे जमिनीमध्ये हवा खेळती राहते.
- त्यामुळे मुळाची वाढ चांगली होते.
- झाडांना मातीची भर द्यावे आणि दोन झाडांमध्ये आच्छादन करावे जेणेकरून तणांचा उपद्रव होणार नाही.
महत्त्वाच्या किडी आणि रोग:
किडी :
1. शेंडे आणि फळे पोखरणारी अळी :
फळे पोखरणारी अळी हे कोवळ्या शेंडांमध्ये शिरते आणि आतला भाग खाते. त्यामुळे अन्नपुरवठा फळापर्यंत पोहोचत नाही आणि शेंडे वाळून झुकतात. ही अळी फळांमध्ये छिद्र करून आत शिरते आणि फळाच्या आतील गर खायला सुरुवात करते.त्यामुळे फळ पूर्णपणे आतून पोकळे होते आणि त्यामुळे अशा फळांना बाजार मध्ये किंमत मिळत नाही आणि उत्पादनामध्ये सुद्धा घट होते. या किडीवर नियंत्रण करण्यासाठी जैविक कीटकनाशकांचा वापर वांग्याच्या झाडांवर करावा.
2. रस शोषक किड्या :
मावा, पांढरी माशी आणि तुडतुडे या रस शोषणाऱ्या किड्या वांग्याच्या पानातील आणि कोळ्या शेंड्यांमधून रस मोठ्या प्रमाणात शोषतात.त्यामुळे झाड कमकुवत होते. पानाच्या कडा वाकड्यातिकडे होतात आणि मावा ही कीड एक चिकट गोड पदार्थ स्त्रवते.त्या पदावर काळी बुरशी आकर्षित होते त्यामुळे पाने काळी पडतात. त्यामुळे प्रकाश संश्लेषणची क्रिया खंडित होते आणि अन्ननिर्मिती बंद होते त्यामुळे झाड कमकुवत बनते आणि उत्पादनामध्ये सुद्धा मोठी घट होते.
रोग :
1. पर्णगुच्छ :
या रोगाचा प्रसार तुडतुडे या किडीमुळे होतो. झाडाची पाने ही लहान राहतात आणि जाडीने पातळ आणि झाडांनी पानाचा रंग पिवळा पडतो. झाड बुटके राहते. या रोगावर नियंत्रण करण्यासाठी आपल्याला शेतामध्ये नियंत्रण करणे खूप गरजेचे आहे. तुडतुड्यांचे नियंत्रण करण्यासाठी बुरशीनाशकांचा वापर करावा आणि चिकट सापळे शेतामध्ये लावावे.
2. फळकुज किंवा पानावरील ठिपके:
या रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर पानावर आणि पानांच्या कडावर काळ्या रंगाची ठिपके पडतात आणि फळावर सुद्धा काळा ठिपकांची मोठी वलय दिसतात. अखेरीस फळ आणि पाने कुजतात. या रोगावर नियंत्रण करण्यासाठी जैविक बुरशीनाशकांचा वापर करावा.
3. भुरी :
या रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर पानाच्या वर आणि खाली दोन्ही बाजूला पांढऱ्या बुरशीचे ठिपके दिसतात. हळूहळू हे ठिपके एकमेकांमध्ये मिसळून पूर्ण पान बुरशीने भरते आणि हळूहळू पिवळे पडते आणि गळून जाते.
झाडावरील सर्व पाने गळल्यामुळे झाड कमकुवत बनते आणि याचा अनिष्ट परिणाम फळ धारणेवर होतो. त्यामुळे उत्पादन कमी होते. या रोगावर नियंत्रण करण्यासाठी जैविक बुरशीनाशकांचा वापर झाडांवर करावा.
काढणी आणि उत्पादन :
- वांग्याची काढणी ही हाताने केली जाते. वांग्याच्या फळांना आकर्षक रंग आल्यानंतर आणि कोवळी, टवटवीत असताना काढणी करावी.
- फळांचे देठ धारदार चाकूने कापावेत.
- चार ते पाच दिवसाच्या अंतराने वांग्याचा एक तोडा होतो.
- लागवड केल्यानंतर ते काढणीचा काळ संपू पर्यंत दहा ते बारा तोडे वांग्याचे होतात.
- अति कोवळी किंवा अति अजून फळे तोडू नयेत.
- अशा फळांना बाजारामध्ये भाव भेटत नाही.
- फळांची प्रतवारी करावी आणि विक्रीसाठी बाजारामध्ये पाठवावे.
- वांग्याचे सरासरी उत्पादन 25 ते 30 पर्यंत मिळते.
- पण वेगवेगळ्या जातीनुसार उत्पादनामध्ये बदल असतो.
Follow This Page : https://www.facebook.com/naturekrushi
