Mka lagvad in Marathi
Mka lagvad in Marathi
Mka lagvad in Marathi : मका हे पीक जगामधील सर्वात महत्त्वाच्या पिकांपैकी एक असून हे पीक भारतामध्ये व महाराष्ट्रामध्ये मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते हे पीक पशुखाद्य अन्न जैव इंधन याचा प्रमुख स्त्रोत्र आहे मका लागवडीच्या संपूर्ण तंत्रज्ञानाची माहिती खालील प्रमाणे दिलेली आहे.
लागणारी जमीन :
- मका लागवडीसाठी पाण्याचा चांगला उत्तम निचरा होणारी जमीन निवडावी.
- ज्या जमिनीमध्ये पाणी साचून राहते, क्षारपड जमिनी अशा जमिनीचा वापर मका लागवडीसाठी करू नये.
- मका लागवडीसाठी चांगली उबदार आणि सुपीक जमीन निवडावी.
- मध्यम काळी वालुकामय आणि गाळाची जमीन मका लागवडीसाठी उत्तम ठरते.
- मका लागवडीसाठी जमिनीचा सामू 5.5 ते 7.5 च्या दरम्यान असल्यास चांगले उत्पन्न मिळते.
लागणारे हवामान :
- मका या पिकासाठी उष्ण आणि समक्षितोष्न हवामान गरजेचे असते.
- मका या पिकाची वाढ 21 ते 27 अंश सेल्सिअस या तापमानामध्ये चांगली होते.
- मका लागवडीसाठी चांगले पर्जन्यमान असलेल्या प्रदेशाची गरज असते.
- जास्त कडाक्याची थंडी आणि उष्ण वारे या पिकाला मानवत नाही.
सुधारीत जाती :
1. डी.941 :
ही जात मक्याची सुप्रसिद्ध जात आहे. या जातीची लागवड केल्यानंतर सरासरी 80 ते 85 दिवसांमध्ये पिक काढण्यासाठी तयार होते. ही जात पंजाब ,हरियाणा, उत्तर प्रदेश या राज्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर पेरली जाते. या जातीपासून हेक्टरी सरासरी 40 ते 45 क्विंटल एवढे धान्य मिळते.
2. प्रकाश – जे. एच.3189 :
मक्याची ही जात इतर जातींपेक्षा लवकर परिपक्व होते. संपूर्ण भारतामध्ये या जातीची लागवड मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. या जातीपासून 40 ते 45 क्विंटल पर्यंत उत्पन्न मिळते. लागवड केल्यानंतर सरासरी 80 ते 85 दिवसांमध्ये पीक तयार होते.
3. गंगा 5 :
या जातीची लागवड केल्यानंतर सुमारे 90 ते 100 दिवसांमध्ये पीक काढण्यासाठी तयार होते. या वाण पासून हेक्टरी सुमारे 50 ते 60 क्विंटल पर्यंत उत्पन्न मिळते. या जातीच्या मक्याचे दाणे पिवळ्या रंगाचे असून ही जात सर्वात जास्त प्रमाणामध्ये मक्याचे उत्पन्न देते.
4. पार्वती :
ही जात लागवड केल्यानंतर सरासरी 110 ते 115 दिवसांमध्ये तयार होते. या जातीच्या मक्याचे दाणे नारंगी पिवळा रंगाचे असून कडक असतात. मक्याच्या कणीसाची लांबी जास्त असते. एका झाडाला दोन कणीस लागतात. मक्याचे ही जात 100 ते 110 दिवसांमध्ये काढण्यासाठी तयार होते आणि सरासरी 14 क्विंटल पर्यंत उत्पादन मिळते.
5. पुसा हायब्रीड 1 :
मक्याचा हा वाण लवकर परिपक्व होतो. 80 ते 85 दिवसांमध्ये पीक काढण्यासाठी तयार होते. या जातीपासून एकरी सरासरी 35 क्विंटल पर्यंत उत्पन्न मिळते. या जातीचे दाणे सपाट असतात. या जातीची लागवड मोठ्या प्रमाणावर उत्तर प्रदेश मध्ये केले जाते.
6. एस. पी. वी -1041 :
या जातीची लागवड मध्य प्रदेशांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. या जातीच्या मक्याला 10 ते 115 दिवस परिपक होण्यासाठी लागतात. या जातीच्या मक्यांचे दाणे पांढऱ्या रंगाचे असून या जातीपासून हेक्टरी 30 ते 32 क्विंटल पर्यंत सरासरी उत्पन्न मिळते.
7. शक्तिमान :
या जातीची लागवड केल्यानंतर सरासरी 100 ते 110 दिवसांमध्ये पीक काढण्यासाठी तयार होते. या जातीच्या दाण्यांचा रंग नारंगी असून मध्य प्रदेशांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते. या पिकाचे सरासरी उत्पादन 70 क्विंटल हेक्टरी मिळते.
8. शक्तीमान 2 :
या जातीची लागवड मध्य प्रदेशांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. या जातीचे दाणे देखील नारंगी रंगाचे असतात. लागवड केल्यानंतर सरासरी 100 ते 110 दिवसांमध्ये पीक काढण्यासाठी तयार होते. हेक्टरी सुमारे 70 ते 80 क्विंटल पर्यंत उत्पादन मिळते. मक्याचा हा वान चांगल्या प्रकारे जमिनीमध्ये तग धरतो आणि शेतकऱ्यांना नफा मिळवून देतो.
9. शक्ती 1 :
या जातीची लागवड केल्यानंतर सरासरी 90 ते 95 दिवसांमध्ये पीक काढण्यासाठी तयार होते. मक्याचा हा वाण लवकर परिपक्व होतो. संपूर्ण भारतामध्ये या वाणाची लागवड केली जाते. या जातीपासून एकरी 50 क्विंटल पर्यंत उत्पन्न मिळते.
पुर्व मशागात :
- मक्याच्या पिकासाठी उन्हाळ्यामध्ये खोल नांगरणी करणे गरजेचे असते.
- नांगरट केल्यानंतर कुळवाच्या दोन ते तीन पाळ्या घालाव्या.
- शेवटच्या पाळी सोबत जमिनीमध्ये व्यवस्थितरित्या कुजलेले शेणखत किंवा गांडूळ खत जमिनीमध्ये मिसळून घ्यावे आणि त्यानंतर जमिनीला शेवटची कोळपणी देऊन जमीन सपाट करून पेरणीसाठी तयार करावे.
पेरणी :
- मका पेरणीसाठी खरीप आणि रब्बी हंगामामध्ये चांगले अनुकूल वातावरण असते.
- खरीप भागांमध्ये पेरणी जून ते जुलै महिन्यामध्ये शक्यतो केली जाते आणि रब्बी हंगामामध्ये ऑक्टोंबर ते नोव्हेंबर महिन्यांमध्ये पेरणी केली जाते.
- मक्याच्या पेरणीसाठी हेक्टरी 20 ते 25 किलो बियाण्याची गरज असते.
- पेरणी करत असताना ओळींमध्ये अंतर 60 सेंटिमीटर आणि बियांमधील अंतर 20 सेंटीमीटर असल्यावर एकरी रोपांची संख्या योग्य बसते आणि बिजांकुर देखील चांगले होते.
- बियाण्यांची खोल पेरणी करणे टाळावे. 3 ते 4 सेंटीमीटर पेक्षा जास्त खोलीमध्ये बिया टाकू नयेत.
खत आणि पाणी व्यवस्थापन :
- पूर्व मशागत करत असताना जमिनीमध्ये चांगले कुजलेले शेणखत किंवा गांडूळ खत किंवा घन जीवामृत टाकून घ्यावे.
- त्यामुळे जमिनीचा कर्भ वाढतो. पाणी व्यवस्थापन करत असताना जमिनीमध्ये त्याच सोबत जीवामृत सोडावे.
- त्यामुळे जमिनीमधील सूक्ष्म जीवाणूंची वाढ होते आणि जमिनीचा कर्भ सुधारतो.
- मक्याच्या पिकाला वेगवेगळया अवस्थे मध्ये पाणी देणे गरजेचे असते.
- कंसाची निर्मिती होताना आणि दाण्यांची भर घालण्याची अवस्थेमध्ये पाण्याची आवश्यकता पिकाला जास्त प्रमाणामध्ये असते.
- ड्रिप सिंचन द्वारे पाणी दिल्यामुळे पाण्याची चांगली बचत होते.
- शेतामध्ये पाणी साचून राह णार नाही अशा प्रकारे पाण्याचे नियोजन करावे.
- जमिनीच्या मगदूराप्रमाणे पाणी व्यवस्थापन करावे.
आंतर मशागत :
- मक्याच्या पिकाला तणांचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणावर आढळून येतो.
- तनांचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी योग्य वेळी खुरपणी करणे गरजेचे असते.
- पहिला 30 ते 40 दिवस शेत तनविरही ठेवणे गरजेचे असते.
- त्याचा प्रादुर्भाव थांबवण्यासाठी दोन वेळा कोळपणी करणे गरजेचे असते.
- वेळोवेळी खुरपणी देखील करून घ्यावी.
कीड व रोग नियंत्रण :
1. लष्करी अळी :
या किडीचा प्रादुर्भाव रोपे उगवल्यानंतर लगेच दिसून येतो. लहान पिकावर अळ्यांचा हल्ला दिसून येतो. यापुढेचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर पानावर चवर्णाच्या खुणा दिसतात. नवीन पानावर छिद्र दिसू लागतात. कमी कालावधीमध्ये पूर्ण पिकाचे नुकसान होते. या किडीवर नियंत्रण करण्यासाठी जैविक कीटकनाशकांची फवारणी करावी. मित्र किडी देखील आपण शेतामध्ये सोडू शकतो.
2. मावा :
मावा ही रस शोषक कीड आहे. पानांवर छोटे मऊ कीटक दिसतात. हे कीटक आणि त्यांची पिले पानांमधील रस मोठ्या प्रमाणावर शोषून घेतात. त्यामुळे पाने वाकडेतिकडे होतात. मावा ही कीड स्वतःच्या शरीरामधून चिकट गोड पदार्थ स्त्रवते. त्या पदार्थावर काळी बुरशी लगेच आकर्षित होते आणि पूर्ण पाने काळी पडतात. त्यामुळे प्रकाश संश्लेषण ची क्रिया मंदावते. याचा अनिष्ट परिणाम झाडाच्या वाढीवर होतो. झाड पूर्णपणे पिवळे पडते आणि उत्पादनामध्ये घट होते. या किडीवर नियंत्रण करण्यासाठी जैविक कीटकनाशकांची फवारणी करावी आणि चिकट सापळ्यांचा वापर शेतामध्ये करावा.
3. तुडतुडे :
या किडीचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर कंसाच्या भांड्यातून आणि दांड्यांमधून छिद्रे दिसतात. हे कीटक पिकांचा रस मोठ्या प्रमाणावर शोषतात. त्यामुळे पीक पिवळे पडते आणि कमकुवत होते. याचा अनिष्ट परिणाम पिकाच्या उत्पादनावर होतो .या किडीचे नियंत्रण करण्यासाठी जैविक कीटकनाशकाची फवारणी करावी.
4. कणसे पोखरणारी अळी :
ही कीड सुरुवातीच्या काळामध्ये कंसाची स्त्रीकेसर खाऊन टाकते. त्यानंतर कंसाच्या आत शिरून दाणे खायला सुरुवात करते. कंसांची केशर अवस्थांमध्ये या किडीचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. या किडीवर नियंत्रण करण्यासाठी निंबोळी अर्काची फवारणी करावी.
रोग :
1. खोड कुजव्या रोग :
या रोगाचा प्रादुर्भाव अधिक उष्णता असल्यावर आणि अधिक आद्रता युक्त हवामान असल्यावर मोठ्या प्रमाणावर दिसून येतो. रोगाची लागण झाल्यानंतर खोडाचा भाग तपकिरी रंगाचा आकसलेला, मऊ झालेल्या दिसून येतो. तसेच जमीन व पहिला पेराच्या ठिकाणी पिळा बसून झाड कोलमडते. जीवाणूजन्य खोड कूजव्या रोगामध्ये रोगाची लागण झाल्यानंतर कोणत्याही पेरात होऊन त्या ठिकाणचा रंग गडद तपकिरी झालेला दिसतो. तसेच पानांचा देठ व खोडवर चिरा दिसून येतात. झाड ताबडतोब खाली पडते आणि शेतामध्ये विखुरलेले आढळते. जर झाडाला खोडा मधून उभे चिरले तर तिथे रंगहीन तसेच पेराच्या ठिकाणी मऊ झालेले निदर्शनास दिसते. तसेच मऊ पडलेल्या उतींमधून दुर्गंधी देखील येते. या रोगाचा नियंत्रण करण्यासाठी निचऱ्याची जमीन मका लागवडीसाठी निवडावी, पेरणी योग्य वेळेमध्ये करावी .प्रती हेक्टरी झाडांचे संख्या योग्य प्रमाणामध्ये ठेवावे. या रोगाचा प्रादुर्भाव थांबवण्यासाठी जैविक बुरशीनाशकांची आळवणी मक्याला करावी.
2. करपा :
या रोगाचा प्रादुर्भाव थंड व अधिक आद्रता युक्त हवामानामध्ये मोठ्या प्रमाणावर दिसून येतो. सुरुवातीला या रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर झाडाच्या खालील पानावर दिसून येते, नंतर वरपर्यंत पसरत जातो. पानावर लांब अंडाकृती करड्या हिरव्या रंगाचा शिरा दिसून येतात. या रोगाचा प्रादुर्भाव दिसल्यानंतर जैविक बुरशीनाशकांची फवारणी घ्यावी.
कापणी , सुकवणी आणि साठवण :
कापणी :
मक्याची कापणी हे दाण्याचा रंग बदलल्यावर आणि दाणे पूर्णपणे कडक झाल्यावर केली जाते. कापणीसाठी योग्य यंत्रसामग्रीचा वापर करून कापणी योग्यरीत्या करावे. काही वेळा उभ्या पिकांमध्येच मक्याची कणसे काढून घेतली जातात आणि त्यानंतर कापणी केली जाते.
सुकवणी :
कापणी केल्यानंतर मक्याचे दाणे सुकवणे अत्यंत गरजेचे असते. मक्याच्या दाण्यांमध्ये 12 ते 14 टक्के आद्रता राहिल्या नंतरच मक्याची साठवणूक केली जाते. मका हा सूर्यप्रकाशामध्ये किंवा यांत्रिक सुकवण्याच्या वापर करून वाळविला जातो.
साठवण :
सुकवलेल्या मक्याच्या दाण्यांची साठवण गोदाम मध्ये केले जाते. गोदाम मध्ये किडी व रोगांचा प्रादुर्भाव होणार नाही याची योग्य काळजी घ्यावी.हवा खेळती राहावी आणि आद्रता नियंत्रण मध्ये राहावे म्हणून मोकळ्या जागी साठवणूक करावी. जास्त अडचणी मध्ये साठवणूक केल्यामुळे उंदरांचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो.
Follow This Page : https://www.facebook.com/naturekrushi
